Ίσως σου έχει τύχει να δεχθείς κάτι που δεν ζήτησες και δεν περίμενες.
Μπορεί να ήταν ένα βλέμμα, μια πράξη φροντίδας, μια συγχώρεση.
Κι αν είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου, ίσως θυμάσαι την αμηχανία που ένιωσες.
Γιατί; Γιατί το να λαμβάνεις χωρίς να έχεις «κερδίσει» σε εκθέτει — και σε εκθέτει στον πυρήνα σου.
Η θεολογία ονομάζει αυτό το «κάτι» χάρη.
Και δεν το τοποθετεί στο τέλος μιας ηθικής προσπάθειας, αλλά στην αρχή· η χάρη σε προφταίνει πριν κάνεις το βήμα.
Δεν είναι η ανταμοιβή σου· είναι το έδαφος πάνω στο οποίο στέκεσαι ήδη.
Αν το καλοσκεφτείς, αυτό είναι που σε αποσταθεροποιεί: δεν κρατάς εσύ την αφετηρία της σχέσης.
Σε καλεί κάποιος πριν προλάβεις να τον καλέσεις εσύ.
Η φιλοσοφία, από την άλλη, προσπαθεί να συλλάβει το δώρο χωρίς θρησκευτικούς όρους.
Ο Ζαν-Λυκ Μαρριόν μίλησε για το «δοθέν φαινόμενο» — κάτι που φανερώνεται χωρίς να μπορούμε να το ελέγξουμε ή να το ανταποδώσουμε.
Ο Ζακ Ντερριντά έφτασε να πει ότι το αληθινό δώρο είναι εκείνο που δεν μπορούμε να το αναγνωρίσουμε ως δώρο τη στιγμή που δίνεται, γιατί αλλιώς μπαίνουμε σε λογική συναλλαγής.
Η ψυχολογία, πιο γειωμένα, λέει ότι όταν δέχομαι κάτι αποκαλύπτω στον εαυτό μου και στον άλλον ότι δεν είμαι αυτάρκης.
Κι αυτό γεννά ευαλωτότητα.
Κι όμως, η ίδια η ευαλωτότητα είναι η γέφυρα που φέρνει την οικειότητα.
Αν τα ενώσεις όλα αυτά, θα δεις πως η αμηχανία μπροστά στο δώρο δεν είναι ένδειξη αχαριστίας· είναι το τίμημα της αλήθειας.
Γιατί η αλήθεια είναι ότι η αξία σου δεν θεμελιώνεται στις πράξεις σου ή στην αυτάρκειά σου, αλλά στο ότι ήδη ανήκεις σε μια σχέση.
Οντολογικά, η χάρη δεν είναι «πράγμα» που παίρνεις, αλλά το ίδιο το γεγονός ότι η ύπαρξή σου είναι μια διαρκής απόκριση σε μια κλήση που προϋπάρχει.
Το δύσκολο είναι να σταθείς εκεί χωρίς να το μικρύνεις.
Χωρίς να προσπαθήσεις να το ισορροπήσεις δίνοντας κάτι πίσω αμέσως.
Χωρίς να το σκεπάσεις με λόγια για να μη φανεί η συγκίνησή σου.
Ίσως η πρόκληση είναι ακριβώς αυτή: να αφήσεις τη χάρη να σε βρει άνευ όρων.
Όχι γιατί είσαι παθητικός, αλλά γιατί μόνο έτσι μπορείς να δεις το αληθινό σου μέγεθος:
το μέγεθος ενός όντος που υπάρχει όχι χάρη στις πράξεις του, αλλά χάρη στη σχέση που το γεννά και το στηρίζει.
Κι αν σήμερα κάποιος σε κοιτάξει ή σου μιλήσει με τρόπο που σε αφήνει χωρίς άμυνα, μη βιαστείς να ανακτήσεις τον έλεγχο.
Μείνε λίγο σε εκείνη την αμηχανία.
Γιατί μπορεί να είναι η πιο καθαρή στιγμή που θα έχεις δει ποιος είσαι.