Η Απαγόρευση της Περιγραφής: Όταν η Αλήθεια Δεν Επιτρέπεται να Λεχθεί
Στην καθημερινότητα, δεν χρειάζεται να είσαι ρήτορας ή πολιτικός για να συναντήσεις την απαγόρευση της αλήθειας. Ένα παιδί μπορεί να πει κάτι που βλέπει, αλλά αμέσως να του πουν ότι δεν πρέπει να το λέει.
- «Μαμά, αυτή η κυρία είναι χοντρή.»
- «Μη λες τέτοια πράγματα!»
- «Μα… είναι!»
- «Δεν είναι σωστό να το λες.»
- «Δηλαδή δεν είναι;»
Και κάπου εκεί το παιδί αρχίζει να μαθαίνει ότι η αλήθεια δεν επιτρέπεται πάντα να λέγεται.
Η Διάκριση Ανάμεσα στην Αλήθεια και στην "Επιτρεπόμενη Αλήθεια"
Η κοινωνία δεν απορρίπτει την ίδια την αλήθεια, αλλά την αλήθεια όταν λέγεται ξεκάθαρα.
Δες τη διαφορά:
- Το να είναι κάποιος χοντρός δεν είναι κοινωνικά απαράδεκτο.
- Το να πεις ότι είναι χοντρός είναι κοινωνικά απαράδεκτο.
Εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με απλή ευγένεια. Έχουμε να κάνουμε με έναν ευρύτερο μηχανισμό γλωσσικού ελέγχου.
➡ Η περιγραφή της πραγματικότητας μετατρέπεται σε προσβολή.
➡ Η σιωπή γίνεται ένδειξη σεβασμού.
➡ Η αλήθεια τιμωρείται όταν δεν ακολουθεί τους κώδικες της κοινωνικής σύμβασης.
Πώς Συνδέεται Αυτό με τη "Ρητορική του Μίσους";
Η έννοια της "ρητορικής του μίσους" βασίζεται ακριβώς σε αυτό το σχήμα: δεν απαγορεύεται να σκέφτεσαι κάτι, απαγορεύεται να το πεις.
- Δεν απαγορεύεται να παρατηρείς κάτι.
- Απαγορεύεται να το εκφράσεις αν δεν ακολουθεί συγκεκριμένους κανόνες.
Και κάπως έτσι, οι άνθρωποι εκπαιδεύονται να φοβούνται τη γλώσσα τους.
➡ Σου λένε πως πρέπει να σεβαστείς τον άλλον, όχι αμφισβητώντας την αλήθεια, αλλά αποφεύγοντας τη διατύπωσή της.
➡ Σε αναγκάζουν να φιλτράρεις όχι μόνο το πώς μιλάς, αλλά και το αν τελικά πρέπει να μιλήσεις.
➡ Και τελικά, εσωτερικεύεις έναν φόβο: όχι του μίσους, αλλά της ίδιας της αλήθειας.
Το Παιδί ως Καθρέφτης της Αντίφασης
Ένα παιδί λέει αυτό που βλέπει γιατί δεν έχει μάθει ακόμα να φοβάται τον λόγο του. Δεν έχει μάθει ότι ορισμένες αλήθειες είναι "μη αποδεκτές" κοινωνικά, όχι επειδή είναι ψευδείς, αλλά επειδή είναι άβολες.
Και όταν το μαλώνουν, δεν μαθαίνει απλώς να μην προσβάλλει. Μαθαίνει ότι η ειλικρίνεια μπορεί να είναι επικίνδυνη.
➡ Έτσι γεννιέται η αυτολογοκρισία.
➡ Έτσι χτίζεται η απαγόρευση της περιγραφής.
➡ Έτσι η κοινωνία μαθαίνει να προσποιείται ότι δεν βλέπει αυτό που βλέπει.
Και όλα αυτά ξεκινούν από μια φράση τόσο απλή όσο ένα παιδί που λέει "χοντρή".
Η Ρητορική της Σιωπής
Η σύγχρονη ρητορική του μίσους δεν αφορά το μίσος.
Αφορά τον έλεγχο του τι επιτρέπεται να ειπωθεί.
- Δεν έχει σημασία αν κάτι είναι αλήθεια.
- Σημασία έχει αν επιτρέπεται να το πεις.
- Και αν το πεις, θα πρέπει να δεχτείς ότι θα χαρακτηριστείς ως "επιθετικός", "διχαστικός", "προβληματικός".
Τι Είναι Τελικά το Μίσος;
Μήπως το μίσος δεν βρίσκεται στη διατύπωση, αλλά στον τρόπο που διδάσκουμε στους ανθρώπους να ντρέπονται για τον λόγο τους;
Μήπως το πραγματικό μίσος δεν είναι στη φράση "χοντρή", αλλά στον εξαναγκασμό να φοβάσαι να μιλήσεις;
Μήπως η κοινωνία δεν προστατεύει κανέναν από την προσβολή, αλλά τον προετοιμάζει να ζει με τη διαρκή αμφιβολία του αν μπορεί να πει την αλήθεια;