Το Δια στη θεμελιώδη του έννοια δεν είναι μια πράξη που διαιρεί και διαχωρίζει, αλλά μια δύναμη που συνδέει, που γεφυρώνει. Όταν λέμε “διάκριση,” δεν εννοούμε μόνο την ικανότητα να ξεχωρίζουμε το καλό από το κακό ή το σωστό από το λάθος, αλλά κάτι βαθύτερο: τη διάκριση της πραγματικής ουσίας από τις επιφανειακές εκδηλώσεις της. Στο έργο Ιόν εξετάσαμε πώς η διαύγεια και η κατανόηση των συνδέσεων οδηγεί στην ανακάλυψη της πραγματικής φύσης των πραγμάτων.
Εδώ τίθεται και το ερώτημα του «προ» και του «μετά». Το «προ» που συχνά ερμηνεύεται ως «μπροστά», στην πραγματικότητα κρύβει μια βαθύτερη έννοια. Προλαμβάνω δεν σημαίνει απλώς ότι προβλέπω το μέλλον, αλλά ότι κατανοώ μια κατάσταση πριν αυτή εκδηλωθεί πλήρως. Το «προ» δεν ανήκει αποκλειστικά στο παρελθόν, αλλά και στο μέλλον και στη δυνατότητα έναρξης μιας νέας αρχής. Είναι η ουσία της πρόληψης και της πρόγνωσης, αλλά και της δημιουργικής πρωτοβουλίας.
Αυτός ο τρόπος σκέψης έχει παρεξηγηθεί από την παραδοσιακή αφήγηση που διαχωρίζει την ιστορία σε «προ Χριστού» και «μετά Χριστόν». Αυτοί οι όροι όχι μόνο διαμορφώνουν μια χρονολογική διάκριση, αλλά και δημιουργούν μια υπονοούμενη διχοτόμηση: πριν και μετά από ένα συμβάν. Ωστόσο, αυτή η διχοτόμηση, ενώ χρήσιμη για πρακτικούς λόγους, ενδέχεται να έχει εμποδίσει την ανάδυση μιας βαθύτερης επίγνωσης. Πιθανώς να παραβλέπουμε το γεγονός ότι το «προ» και το «μετά» είναι εκφράσεις της ίδιας αέναης κίνησης της ζωής. Η ύπαρξη δεν διαιρείται πραγματικά σε περιόδους, αλλά βιώνεται ως ενιαία, συνεχής ροή.
Η ιστορία, λοιπόν, δεν είναι μια γραμμική αλληλουχία που χωρίζεται από το πριν και το μετά, αλλά μια κυκλική και συγχρόνως ακτινωτή κίνηση που περιλαμβάνει και τις δύο όψεις της ζωής. Εάν δούμε το «προ Χριστού» και το «μετά Χριστόν» ως μια ψευδαίσθηση που εξυπηρετεί μια ανάγκη διευκόλυνσης της κατανόησης, μπορούμε να κατανοήσουμε πώς αυτή η διάκριση ίσως να αποτέλεσε εμπόδιο στην πλήρη συνειδητοποίηση της αιώνιας παρουσίας του παρόντος.
Δεν χρειάζεται να διαγράψουμε το παρελθόν, ούτε να επιβάλουμε ένα νέο μέλλον. Αντίθετα, η πραγματική ελευθερία έγκειται στο να αναγνωρίσουμε την αιώνια δυναμική του παρόντος, το οποίο περιλαμβάνει τόσο το «προ» όσο και το «μετά». Η «διάκριση» εδώ δεν είναι διχαστική αλλά συνθετική: μια αναγνώριση της ενότητας όλων των φάσεων της ζωής.